ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ТРАНСФОРМАЦИЯНЫҢ КЕЗЕҢГЕ ТӘУЕЛДІ НЕГІЗГІ ФАКТОРЛАРЫ: БІР АЙНЫМАЛЫ ЛОГИСТИКАЛЫҚ РЕГРЕССИЯЛАР НЕГІЗІНДЕГІ ЭМПИРИЯЛЫҚ ДӘЛЕЛДЕР
DOI:
https://doi.org/10.52123/1994-2370-2025-1540Кілт сөздер:
structural transformation, stage of development, industrialization, diversification, complexity, innovation, univariate logistic regressionАңдатпа
Бұл мақала ұсынылған жаһандық жіктеме аясында экономикалардың бес даму кезеңі бойынша ілгерілеуге ықпал ететін іргелі факторларды зерттейді. Біз Ростов, Охно және Портер ұсынған кезеңдік тұжырымдамаларды эмпирикалық түрде іске асырып, әрбір өтуді бір айнымалы логистикалық регрессиялармен бағалаймыз, институционалдық, саясаттық және қабілет айнымалыларының кең жиынтығын қолданамыз, сондай-ақ әр өтудегі жетекші болжағыштарды ранжирлейміз. Құрылымдық трансформация контекстінде экономикалар өндіріс пен өңдеуші өнеркәсіпке сүйенген траекториямен алға жылжиды: доиндустриялық жағдайдан бастап ерте өндірістік кезеңге өтеді, содан кейін ішкі байланыстарды күшейту және жаһандық құндылық тізбектеріне кірігу арқылы әртараптанады, күрделілігін арттырады және ақырында инновациялар шебіне жетеді. Нәтижелер осы баянды қолдап әрі нақтылайды: бастау кезеңі инвестициялық әлеуетке және құндылықты иелену қабілетіне (appropriability) ең тығыз байланысты; әртараптану әкімшілік және құқықтық болжамдылықпен әрі сыртқы тәуекелдерді басқарумен астасады; кемелдену ірі инвестициялық және appropriability әсерлерімен, реттеушілік үйлесіммен және озық факторлық шарттармен сабақтас; ал шекараға ену және онда тұрақтау құқық үстемдігі институттары мен реттелген ашықтыққа тәуелді. Көрсеткіштердің ықпалы кезеңдер бойынша жүйелі түрде күшейеді. Екі маңызды нақтылау байқалды: appropriability (ЖІӨ-дегі зияткерлік меншік үлесі арқылы өлшенген) әдебиеттегіге қарағанда ертерек мәнге ие болады, ал инфляция құбылмалылығымен байқалған оң байланыстар (инфляцияның стандартты ауытқуы арқылы өлшенген) реформаларға тән уақытша турбуленттілікті көрсетеді және өсім мен кезеңдер бойынша ілгерілеудің себептік факторы болып табылмайды.
Сілтемелер
REFERENCES
Aituar, A. N., Bolatbay, O. B., & Abdukadyrov, N. T. (in press). Forks in the road: Globalization, deindustrialization, and economic growth pathways. Economies.
Acemoglu, D., Gallego, F. A., & Robinson, J. A. (2014). Institutions, human capital, and development. Annual Review of Economics, 6, 875–912. https://doi.org/10.1146/annurev-economics-080213-041119
Rostow, W. W. (1971). The Stages of Economic Growth: A Non-Communist Manifesto. Cambridge: Cambridge University Press.
Ohno, K. (2013). Learning to Industrialize: From Given Growth to Policy-aided Value Creation. London: Routledge.
Porter, M. E. (1990). The Competitive Advantage of Nations. New York: Free Press.
Rodrik, D. (2013). Structural Change, Fundamentals, and Growth: An Overview. Institute for Advanced Study.
Acemoglu, D., Johnson, S., & Robinson, J. A. (2001). The Colonial Origins of Comparative Development: An Empirical Investigation. American Economic Review, 91(5), 1369–1401.
Chenery, H. B., & Syrquin, M. (1975). Patterns of Development, 1950–1970. Oxford: Oxford University Press.
Szirmai, A. (2012). Industrialisation as an Engine of Growth in Developing Countries, 1950–2005. Structural Change and Economic Dynamics, 23(4), 406–420.
Haraguchi, N., Cheng, C. F. C., & Smeets, E. (2017). The Importance of Manufacturing in Economic Development: Has This Changed? World Development, 93, 293–315.
Rodrik, D. (2016). Premature Deindustrialization. Journal of Economic Growth, 21(1), 1–33.
Limão, N., & Venables, A. J. (2001). Infrastructure, Geographical Disadvantage, Transport Costs, and Trade. World Bank Economic Review, 15(3), 451–479.
Wacziarg, R., & Welch, K. H. (2008). Trade Liberalization and Growth: New Evidence. World Bank Economic Review, 22(2), 187–231.
Branstetter, L. G., Fisman, R., & Foley, C. F. (2006). Do Stronger Intellectual Property Rights Increase International Technology Transfer? Evidence from U.S. Firm-Level Panel Data. Quarterly Journal of Economics, 121(1), 321–349.
Mehlum, H., Moene, K., & Torvik, R. (2006). Institutions and the Resource Curse. Economic Journal, 116(508), 1–20.
Imbs, J., & Wacziarg, R. (2003). Stages of Diversification. American Economic Review, 93(1), 63–86.
Hausmann, R., & Hidalgo, C. (2011). The Network Structure of Economic Output. Journal of Economic Growth, 16(4), 309–342.
Lederman, D., & Maloney, W. (2003). Trade Structure and Growth. Washington, D.C.: World Bank. (Policy Research Working Paper 3025).
Gylfason, T. (2001). Natural Resources, Education, and Economic Development. European Economic Review, 45(4–6), 847–859.
Hausmann, R., Hwang, J., & Rodrik, D. (2007). What You Export Matters. Journal of Economic Growth, 12(1), 1–25.
Balland, P.-A., Boschma, R., & Rigby, D. (2022). The new paradigm of economic complexity. Research Policy, 51(3), 1–12.
Antonietti, R., Ferrante, F., & Patrizio, R. (2021). From FDI to economic complexity: A panel Granger causality analysis. Structural Change and Economic Dynamics, 57, 21–36.
Şanlı, D. (2024). Do Economic Complexity Drivers Differ by Income Level? SAGE Open, 14(1), 1–17.
Takpara, M. M. (2024). Effect of Trade Facilitation on Economic Complexity in Selected African Countries. African Development Review, 36(2), 165–180.
Eichengreen, B., Park, D., & Shin, K. (2013). Growth Slowdowns Redux: New Evidence on the Middle-Income Trap. NBER Working Paper 18673.
Aiyar, S., Duval, R., Puy, D., Wu, Y., & Zhang, L. (2013). Growth Slowdowns and the Middle-Income Trap. IMF Working Paper 13/71.
Felipe, J., Abdon, A., & Kumar, U. (2012). Tracking the Middle-Income Trap: What Is It, Who Is in It, and Why? Asian Development Bank, Working Papers 306/307.
Lee, K. (2013). Schumpeterian Analysis of Economic Catch-up: Knowledge, Path-creation, and the Middle-income Trap. Cambridge: Cambridge University Press.
Wooldridge, J. M. (2010). Econometric analysis of cross section and panel data (2nd ed.). MIT Press.
Acemoglu, D. (2025, February 6). Institutions, technology, and prosperity: A framework for comparative development (Working paper). National Bureau of Economic Research.
##submission.additionalFiles##
Жарияланды
Дәйексөз келтіру үлгісі
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 Азат Айтуар, Омар Болатбай, Арна Сулеймен

Берілген жұмыс келесілерге сәйкес лицензияланады Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
