ENERGY DIPLOMACY IN THE CONTEXT OF THE GLOBAL ENERGY TRANSITION

Әсем Садыкова; Камилла Шерьязданова; Олег Барнашов

doi:10.52123/1994-2370-2025-1556

Авторлар

Әсем Садыкова Академия государственного управления
Камилла Шерьязданова Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы мемлекеттік басқару Академиясы
Олег Барнашов Ресей халықтар және достық университеті, Мәскеу қ.

DOI:

https://doi.org/10.52123/1994-2370-2025-1556

Кілт сөздер:

энергетикалық дипломатия;, энергетикалық қауіпсіздік, энергетикалық көшу;, неореализм;, жаңартылатын энергия, Қазақстан, климаттық тұрақтылық

Аңдатпа

Қазіргі әлемдік энергетикалық жүйенің трансформациясы, геосаяси шиеленістердің күшеюімен климаттықсын-қатерлер энергетикалық дипломатияны қауіпсіздікпен тұрақты дамуды қамтамасыз етудің негізгі құралы ретінде зерттеудің өзектілігін айқындайды. Бұл зерттеудің мақсаты – энергетикалық дипломатияның тарихи эволюциясын талдау және оның ресурстық қауіпсіздіктен экологиялық, технологиялық және әлеуметтік факторларды қамтитын кеңауқымды стратегияларға қарай бағытталғанын көрсету. Негізгі гипотеза – энергетикалық қауіпсіздікпен энергетикалық дипломатияны түсіндіруде неореализм мектебінің түсіндірмелік әлеуеті жоғары, өйткені ресурстар үшін бәсекелестікпен транзиттік бағыттарды бақылау қазіргі халықаралық қатынастардың басты детерминанттары болып қалабереді. Әдіс намалық тұрғыдан зерттеу саясиэкономияға, халықаралық қатынастар теориясына, салыстырмалы талдауға және ғылыми әдебиеттерге сынишолу жасауға сүйенеді. Қазақстандық зерттеулер сегментіндесу текті энергетика, тәуекелдерді басқару және аймақтық теңсіздіктер мәселелері қарастырылған. Нәтижелер энергетикалық дипломатияның фрагменттелген тәжірибеден жаңартылған және үйлестірілген халықаралық тәсілдерге көшуін көрсетеді. Қорытындысында көп деңгейлі және көп актілі басқару қажеттігі айқындалып, геосаяси қауіпсіздікпен климаттық тұрақтылықты үйлестірудің маңызы атап өтіледі.

Авторлар өмірбаяны

Камилла Шерьязданова, Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы мемлекеттік басқару Академиясы

PhD докторы, Қазақстан Республикасының Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы Дипломатиялық институтының доценті.

Олег Барнашов, Ресей халықтар және достық университеті, Мәскеу қ.

PhD докторы, Халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық жөніндегі офис басшысы, Ресей Халықтар Достығы университетінің ғылым және білім саласындағы халықаралық ынтымақтастық департаменті, Мәскеу

Сілтемелер

1. Bang, G. (2021). The United States: conditions for accelerating decarbonisation in a politically divided country. International Environmental Agreements Politics Law and Economics, 21(1), 43. https://doi.org/10.1007/s10784-021-09530-x

2. Capturing the Multiple Benefits of Energy Efficiency. (2014). In OECD eBooks. Organization for Economic Cooperation and Development. https://doi.org/10.1787/9789264220720-en

3. Castillo-Reyes, O., Hu, X., Wang, B., Wang, Y., &Guo, Z. (2023). Electromagnetic imaging and deep learning for transition to renewable energies: a technology review [Review of Electromagnetic imaging and deep learning for transition to renewable energies: a technology review]. Frontiers in Earth Science, 11. Frontiers Media. https://doi.org/10.3389/feart.2023.1159910

4. Cheng, J., Tong, D., Zhao, H., Xu, R., Qin, Y., Zhang, Q., Bhuwalka, K., Caldeira, K., & Davis, S. J. (2025). Trade risks to energy security in net-zero emissions energy scenarios. Nature Climate Change. https://doi.org/10.1038/s41558-025-02305-1

5. Hornborg, A. (2019). Colonialism in the Anthropocene: the political ecology of the money-energy-technology complex. Journal of Human Rights and the Environment, 10(1), 7. https://doi.org/10.4337/jhre.2019.01.01

6. Hu, G., Yang, J., & Li, J. (2022). The Dynamic Evolution of Global Energy Security and Geopolitical Games: 1995~2019. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(21), 14584. https://doi.org/10.3390/ijerph192114584

7. Ibrayeva, A., Koshanova, S., Irsaliyev, S., Nurdavletova, S., &Kukeyeva, F. (2024). The role of hydrogen in ensuring Kazakhstan’s energy security. PolitykaEnergetyczna – Energy Policy Journal, 27(4), 99–120. https://doi.org/10.33223/epj/195623

8. Jiang, W., &Martek, I. (2021). Political risk analysis of foreign direct investment into the energy sector of developing countries. Journal of Cleaner Production, 302, 127023. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.127023

9. Johannsen, R. M., Østergaard, P. A., Maya-Drysdale, D. W., &Mouritsen, L. K. E. (2021). Designing Tools for Energy System Scenario Making in Municipal Energy Planning. Energies, 14(5), 1442. https://doi.org/10.3390/en14051442

10. Judson, E., Fitch-Roy, O., &Soutar, I. (2022). Energy democracy: A digital future? Energy Research & Social Science, 91, 102732. https://doi.org/10.1016/j.erss.2022.102732

11. Kaya, Y., & Kaya, H. D. (2025). Global Energy Policy: A Legal Perspective on Renewable Energy Initiatives. https://doi.org/10.20944/preprints202503.2172.v1

12. Knox‐Hayes, J., Brown, M. A., Sovacool, B. K., & Wang, Y. (2013). Understanding attitudes toward energy security: Results of a cross-national survey. Global Environmental Change, 23(3), 609. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2013.02.003

13. Laes, E., Gorissen, L., &Nevens, F. (2014). A Comparison of Energy Transition Governance in Germany, The Netherlands and the United Kingdom. Sustainability, 6(3), 1129. https://doi.org/10.3390/su6031129

14. Legrand, T., & Stone, D. (2018). Science diplomacy and transnational governance impact. British Politics, 13(3), 392. https://doi.org/10.1057/s41293-018-0082-z

15. Levenda, A., Behrsin, I., &Disano, F. (2020). Renewable energy for whom? A global systematic review of the environmental justice implications of renewable energy technologies. Energy Research & Social Science, 71, 101837. https://doi.org/10.1016/j.erss.2020.101837

16. Murdock, H. E., Adib, R., Lins, C., Guerra, F., Misra, A., Vickery, L., Collier, U., Feuvre, P. L., Bianco, E., Mueller, S., Philibert, C., Schmidt, O., Kvarnstroem, O., Hungerford, Z., Frankl, P., Hawila, D., Ferroukhi, R., Renner, M., Nagpal, D., … Rooijen, S. V. (2018). Renewable Energy Policies in a Time of Transition. https://apo.org.au/node/216701

17. Nurgaliuly, A., &Smagulova, S. (2025). Economic assessment of energy security of the regions of Kazakhstan. Economics – Innovative and Economics Research Journal, 13(2), 223–243. https://doi.org/10.2478/eoik-2025-0038

18. Omirtay, A., &Elemesov, R. (2020). Energy security administration of the Republic of Kazakhstan. Journal of Economic Research & Business Administration, 131(1), 4–14. https://doi.org/10.26577/be.2020.v131.i1.01

19. Ongdash, A., Omirtay, A., &Nurgabylov, M. (2023). Participation of Kazakhstan in the world energy market: Problems and development prospects. ECONOMIC Series of the Bulletin of the L. N. Gumilyov ENU, (2), 63–76. https://doi.org/10.32523/2789-4320-2023-2-63-76

20. Pereira, S., Silva, C., & Ferreira, L. M. D. F. (2025). Barriers to energy transition: Comparing developing with developed countries. Energy Sustainable Development/Energy for Sustainable Development, 87, 101753. https://doi.org/10.1016/j.esd.2025.101753

21. Popp, L., &Kudaibergenov, T. (2025). Risk management strategies in Kazakhstan’s fuel and energy complex. ECONOMIC Series of the Bulletin of the L. N. Gumilyov ENU, (2), 9–25. https://doi.org/10.32523/2789-4320-2025-2-9-25

22. Radtke, J., &Renn, O. (2024). Participation in Energy Transitions: A Comparison of Policy Styles. Energy Research & Social Science, 118, 103743. https://doi.org/10.1016/j.erss.2024.103743

23. Settino, J., Ferraro, V., &Morrone, P. (2023). Energy analysis of novel hybrid solar and natural gas combined cycle plants. Applied Thermal Engineering, 230, 120673. https://doi.org/10.1016/j.applthermaleng.2023.120673

24. Yu, Y., Xia, S., Huang, P., & Qian, J. (2024). Energy transition: Connotations, mechanisms and effects. Energy Strategy Reviews, 52, 101320. https://doi.org/10.1016/j.esr.2024.101320

25. Аубакирова, Г. М., Бирюков, В. В., Исатаева, Ф. М., &Мажитова, С. К. (2023). Декарбонизация экономики Казахстана: перспективы энергетического перехода. Economy: StrategyandPractice, 18(4), 55–72. https://doi.org/10.51176/1997-9967-2023-4-55-72

26. Нұрғалиұлы, А., Бекетова, К. Н., &Смагулова, Ш. А. (2024). Сравнительный анализ библиометрических данных по энергетической безопасности. CentralAsianEconomicReview, (3), 132–154. https://doi.org/10.52821/2789-4401-2024-3-132-154

27. Сарсембаев, М. (2022). Водородная энергетика, особенности водородно-транспортного машиностроения: казахстанское и международное право. Евразийскийжурналмеждународногоправа, 4(4), 10–31. https://doi.org/10.32523/2791-0954-2022-4-4-10-31