ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АРНАЙЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ АЙМАҚТАРДЫ ДАМЫТУ ЖӨНІНДЕГІ МЕМЛЕКЕТТІК САЯСАТТЫҢ ЦИФРЛАНДЫРУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ТАЛДАУЫ
DOI:
https://doi.org/10.52123/1994-2370-2025-1502Кілт сөздер:
специальная экономическая зона, государственное регулирование, тройная спираль, информационно-коммуникационные технологии, цифровые технологии, цифровые платформы, искусственный интеллектАңдатпа
Мемлекеттер экономикалық өсімді ынталандыру, инвестиция тарту және экономиканың басым секторларын дамыту мақсатында арнайы экономикалық аймақтарды (АЭА) белсенді түрде дамытып келеді. Цифрлық трансформация жағдайында бұл аймақтарды цифрлық жаңғыртуға бағытталған мемлекеттік саясатты әзірлеу мәселесі ерекше маңызға ие болуда. Осы мақалада Қазақстандағы АЭА-ны цифрландыру жағдайында дамытуға бағытталған мемлекеттік саясатқа талдау жүргізіледі. Зерттеудің басты мақсаты – АЭА бизнес-процестеріне ақпараттық-коммуникациялық технологияларды енгізу арқылы олардың тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру мәселесін қарастыру. Зерттеу әдісі ретінде Қазақстан Республикасындағы осы салаға қатысты нормативтік-құқықтық актілерге сапалы контент-талдау қолданылды. Зерттеу дереккөзі ретінде «Әділет» нормативтік-құқықтық ақпараттық жүйесі (adilet.zan.kz) пайдаланылды. Авторлар цифрландыру үдерістерін ескере отырып, құқықтық ықпал ету сипаты, цифрлық компоненттердің болуы және қатысушылар арасындағы үйлестіру деңгейі сияқты өлшемдер бойынша АЭА-ны мемлекеттік реттеудің кезеңдері мен нысандарының типологиясын ұсынды. Алты негізгі форма айқындалды: директивтік, салалық, құқықтық (реттеушілік), институционалды-басқарушылық, технологиялық және платформалық-үйлестірушілік реттеу. Авторлық типология негізінде мақалада Қазақстандағы АЭА-ны мемлекеттік реттеу эволюциясы, цифрландыруға баса назар аудара отырып, көрсетіледі; Индустрия 4.0 және Индустрия 5.0 жағдайында АЭА-ны дамытуға арналған технологиялық мүмкіндіктер мен цифрлық трансформация шеңберінде, оның ішінде үштік спираль моделіне сәйкес даму бағыттары бойынша ұсыныстар ұсынылады.
Сілтемелер
1. Chto takoe SJeZ i pochemu oni tak populjarny u investorov? [Jelektronnyj resurs]. – Rezhim dostupa: https://dknews.kz/ru/ekonomika/357880-chto-takoe-sez-i-pochemu-oni-tak-populyarny-u – Data obrashhenija: 24.04.2025.
2. European Commission. Industry 5.0: Towards a sustainable, human-centric and resilient industry [Jelektronnyj resurs]. – 2021. – Rezhim dostupa: https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/468a892a-5097-11eb-b59f-01aa75ed71a1 – Data obrashhenija: 10.01.2025.
3. Empowering Online Public Service in Asia: The Digital Frontier [Jelektronnyj resurs]. – ERIA, 2022. – Rezhim dostupa: https://www.eria.org/uploads/DIGIGOV-FULL-25June2024.pdf – Data obrashhenija: 21.01.2025.
4. Covid-19 and digital government: Exploring the role of ICT in managing the pandemic [Jelektronnyj resurs]. – Rezhim dostupa: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666933121000502?via%3Dihub – Data obrashhenija: 21.01.2025.
5. Kaiser, Z.R.M., 2024. Smart governance for smart cities and nations. Journal of Economy and Technology 2, 216–234. https://doi.org/10.1016/j.ject.2024.07.003
6. Commission report shows digital public services improved across Europe [Jelektronnyj resurs]. – Rezhim dostupa: https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/news/commission-report-shows-digital-public-services-improved-across-europe – Data obrashhenija: 07.06.2025.
7. Nurgalieva D. Cifrovizacija SJeZ v Kazahstane: kejs Alatau [Jelektronnyj resurs] // Kazakh Journal of Economics and Digital Transformation. – 2023. – T. 2, № 1. – S. 15–29.
8. Hitahunov A. Prezentacija: Razvitie SJeZ v Central'noj Azii [Jelektronnyj resurs]. – Rezhim dostupa: https://estore.carecinstitute.org/wp-content/uploads/2023/08/Day1-Session3-PPT1.pdf – Data obrashhenija: 11.04.2025.
9. Farole, T. Special Economic Zones: Performance, Lessons Learned, and Implications for Zone Development [Jelektronnyj resurs]. – World Bank, 2011. – Rezhim dostupa: https://openknowledge.worldbank.org/entities/publication/49cdd96b-37e1-50f0-ac30-7328b9f5a1f1 – Data obrashhenija: 11.04.2025.
10. Sidorenko E. L., Barcica I. N., Hisamova Z. I. Jeffektivnost' cifrovogo gosudarstvennogo upravlenija: teoreticheskie i prikladnye aspekty [Jelektronnyj resurs] // Vestnik VGUJeS. – 2019. – № 2. – Rezhim dostupa: https://vgmu.hse.ru/article/view/25188/20708 – Data obrashhenija: 25.01.2025.
11. Roztocki, N., Soja, P., Weistroffer, H. R. The role of information and communication technologies in socioeconomic development: towards a multi-dimensional framework [Jelektronnyj resurs] // Information Technology for Development. – 2019. – Vol. 25(2). – P. 171–183. https://doi.org/10.1080/02681102.2019.1596654
12. Huang, J. Digital Transformation of Special Economic Zones in China: Blockchain and Data Governance [Jelektronnyj resurs] // SSRN. – 2023. – Rezhim dostupa: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4426510 – Data obrashhenija: 04.03.2025.
13. Schwab, K. The Fourth Industrial Revolution [Jelektronnyj resurs]. – Rezhim dostupa: https://law.unimelb.edu.au/__data/assets/pdf_file/0005/3385454/Schwab-The_Fourth_Industrial_Revolution_Klaus_S.pdf – Data obrashhenija: 04.03.2025.
14. Kenney M., Zysman J. The rise of the platform economy [Elektronnyj resurs] // Issues in Science and Technology. – 2016. – Rezhim dostupa: https://issues.org/rise-platform-economy-big-data-work/. – Data obrashcheniya: 27.06.2025.
15. Meijer A., Bolívar M. P. R. Governing the smart city: A review of the literature on smart urban governance // International Review of Administrative Sciences. – 2016. – 82(2). – P. 392–408. https://doi.org/10.1177/0020852314564308
16. Etzkowitz, H. The Triple Helix: University–Industry–Government Innovation in Action [Jelektronnyj resurs]. – Routledge, 2008. – Rezhim dostupa: https://www.researchgate.net/publication/254394246_The_Triple_Helix_University-industry-government_innovation_in_action_-_By_Henry_Etzkowitz – Data obrashhenija: 11.01.2025.
17. United Nations ESCAP. Digital government for sustainable development [Jelektronnyj resurs]. – 2022. – Rezhim dostupa: https://www.unescap.org/sites/default/d8files/event-documents/ESCAP_CICTSIT_2022_3_1.pdf – Data obrashhenija: 05.03.2025.
18. OECD. Digitalisation and Finance in Asia [Jelektronnyj resurs]. – 2021. – Rezhim dostupa: https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2021/12/digitalisation-and-finance-in-asia_f55677d1/dad32d34-en.pdf – Data obrashhenija: 05.03.2025.
19. Etzkowitz, H., Zhou, C. Triple Helix: Innovation and Entrepreneurship [Jelektronnyj resurs]. – Routledge, 2017. – Rezhim dostupa: https://www.routledge.com/The-Triple-Helix-University-Industry-Government-Innovation-and-Entrepreneurship/Etzkowitz-Zhou/p/book/9781138659490 – Data obrashhenija: 11.01.2025.
20. Yun, S., Lee, J. Triple Helix-based institutional analysis for regional innovation: comparison of South Korea and Taiwan’s science parks // Asian Research Policy. – 2012. – Vol. 3, № 2. – P. 139–153.
21. One-North Singapore Innovation Hub [Jelektronnyj resurs]. – Rezhim dostupa: https://www.ubesg.com/post/one-north-singapore-innovation-hub – Data obrashhenija: 06.04.2025.
22. Aalto University: New Space for Innovations [Jelektronnyj resurs]. – Rezhim dostupa: https://www.nib.int/articles/aalto-university-new-space-for-innovations – Data obrashhenija: 06.04.2025.
23. V Kazahstane startovala cifrovaja platforma po iskusstvennomu intellektu [Jelektronnyj resurs]. – Rezhim dostupa: https://astanahub.com/en/article/v-kazakhstane-startovala-tsifrovaia-platforma-po-iskusstvennomu-intellektu – Data obrashhenija: 06.04.2025.
24. United Nations Department of Economic and Social Affairs. United Nations E-Government Survey 2024: Accelerating Digital Transformation for Sustainable Development. With the addendum on Artificial Intelligence (Web version). United Nations. [Elektronnyj resurs]. – 2024. – Rezhim dostupa: https://desapublications.un.org/file/20866/download. – Data obrashcheniya: 27.06.2025.
25. World Intellectual Property Organization. Global Innovation Index 2024: Innovation in the face of uncertainty (Web edition). WIPO. [Elektronnyj resurs]. – 2024. – Rezhim dostupa: https://www.wipo.int/web-publications/global-innovation-index-2024/assets/67729/2000%20Global%20Innovation%20Index%202024_WEB3lite.pdf. – Data obrashcheniya: 27.06.2025.
26. IMD World Competitiveness Center. IMD World Digital Competitiveness Ranking 2024 (Full report). IMD. [Elektronnyj resurs]. – 2024. – Rezhim dostupa: https://imd.widen.net/s/xvhldkrrkw/20241111-wcc-digital-report-2024-wip. – Data obrashcheniya: 27.06.2025.
##submission.additionalFiles##
Жарияланды
Дәйексөз келтіру үлгісі
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 Ержан Мырзатай, Зайра Сатпаева, Дана Кангалакова, Нургуль Акимова

Берілген жұмыс келесілерге сәйкес лицензияланады Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.