ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫ ЖӨНІНДЕГІ УӘКІЛДІҢ ШАҒЫМДАРДЫ ҚАРАУ ТӘЖІРИБЕСІ

Аңдатпа

Мақалада 2021-2022 жылдардағы реформалардан кейін Қазақстандағы адам құқықтары жөніндегі уәкіл қызметінің институционалдық дамуы мен тиімділігі талданады. Уәкіл жөніндегі Заңның және одан кейін Конституциялық заңның қабылдануы оның мәртебесін нығайтуға және Париж принциптері сияқты халықаралық стандарттарға жақындауға ықпал етті. Уәкілдің жұмыс органы - Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталықтың кадрлық әлеуетін едәуір ұлғайту және өңірлік өкілдіктерді құру азаматтардың құқық қорғау тетіктеріне қолжетімділігін едәуір кеңейтті. 2020-2023 жылдардағы өтініштердің статистикалық талдауы олардың санының жалпы өсуін ғана емес, сонымен қатар тергеу органдарының әрекеттеріне, сот шешімдеріне және сотталғандардың құқықтарының бұзылуына шағымдардың пропорционалды емес өсуін анықтады. Бұл тұрақты жүйелік проблемаларды көрсетеді. Сонымен қатар, еңбек құқықтары, әлеуметтік қамсыздандыру және тұрғын үй құқықтары мәселелері бойынша өтініштердің өсуі негізінен шағымдардың жалпы санының артуына сәйкес келеді. Мақалада Уәкіл қорытындыларының ұсынымдық сипатын және билік органдарының ақпаратты уақтылы ұсынбағаны үшін жауапкершіліктің жоқтығын қоса алғанда, институционалдық шектеулер сақталатындығына назар аударылады. Қазақстан үшін адам құқықтары мен құқық үстемдігінің халықаралық индекстерінің қалыпты жақсаруына қарамастан, орнықты прогресті қамтамасыз ету үшін құқықтарды қорғау тетіктерін одан әрі жетілдіру және Уәкіл жұмысының нәтижелілігін арттыру талап етіледі.